การเริ่มต้นในโลกคริปโต อาจจะเหมือนเรียนรู้ภาษาใหม่ๆ เดี๋ยวก็บล็อกเชน เดียวก็การขุด เดี๋ยว Decentralized อะไรไม่รู้เยอะแยะไปหมด สำหรับมือใหม่ สิ่งที่อาจจะสงสัยกันมากที่สุดก็คือ ทำไมกันนะ ทำไม Bitcoin สกุลเงินดิจิทัลที่เราไม่สามารถจับต้องได้ ถึงมีค่ากัน
Bitcoin เป็นเหมือนเงินประเภทหนึ่ง เช่นเดียวกับเงินที่เราเอาไว้ซื้อข้าว มูลค่าของ Bitcoin ขึ้นอยู่กับความไว้วางใจ ลองนึกดูละกัน กระดาษในกระเป๋าของเรา ไม่มีมูลค่าใดๆ เลยในตอนแรก แต่มูลค่าของมันเกิดจากการที่ทุกคนยอมรับว่ามันมีค่า ในอดีต ผู้คนใช้สิ่งต่างๆ แทนเงิน ไม่ว่าจะเป็นหินหรือเปลือกหอย ข้อสำคัญคือทุกคนยอมรับว่ามันมีค่า มันก็เลยมีค่า
What is Fiat Money ?
ทีนี้มาพูดถึงเงินเฟียตกัน (Fiat Money) แบบที่เราใช้กันทุกวัน เงินเฟียตไม่ว่าจะเป็นดอลลาร์ ยูโร หรือบาท เป็นสกุลเงินที่ออกโดยรัฐบาลกลาง โดยกาลครั้งหนึ่งเมื่อนานมาแล้ว เราสามารถแลกเปลี่ยนเงินดอลลาร์กระดาษกับทองคำได้ เมื่อก่อนมูลค่าของสกุลเงินได้รับการสนับสนุนโดยทองคำ ซึ่งเป็นสินค้าที่มีค่า แต่มาวันนี้ เงินเฟียตไม่ได้ผูกติดมูลค่ากับทองคำหรือสินทรัพย์ใดๆ อีกแล้ว มันมีค่าเพราะว่ารัฐบาลบอกเช่นนั้น และเราก็เชื่อมัน
โดยลักษณะสำคัญของเงินเฟียตคือ
- ออกโดยหน่วยงานส่วนกลางหรือรัฐบาล
- ไม่มีค่าโดยธรรมชาติ ไม่ได้รับการสนับสนุนจากทองคำหรือสินทรัพย์ใดๆ
- มีโอกาสที่จะมีอุปทานไม่จำกัด
แต่จะเกิดอะไรขึ้นเมื่อความไว้วางใจของประชาชนที่มีต่อรัฐบาลน้อยลง ? มูลค่าของสกุลเงินก็จะลดลงเช่นกัน ในบางครั้งก็ลดลงมากจนแทบไม่เหลือค่าใด เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นในประเทศต่างๆ เช่น เวเนซุเอลา และซิมบับเว ซึ่งนโยบายของรัฐบาล นำไปสู่สภาวะเงินเฟ้อรุนแรง
แล้วทำไมคริปโตถึงมีมูลค่า
Bitcoin ก็มีความคล้ายคลึงกับเงินเฟียต แต่ก็มีความต่างเช่นกัน Bitcoin ไม่ได้เชื่อมมูลค่ากับสินทรัพย์ใดๆ มูลค่าของมันมาจากความไว้วางใจที่ผู้ใช้มอบให้ เช่นเดียวกับเงินเฟียต
อย่างไรก็ตาม Bitcoin และคริปโตสกุลอื่นๆ มีลักษณะเฉพาะที่มีคุณค่า เช่น สกุลเงินดิจิทัลบางตัว อาจจำเป็นสำหรับการเข้าถึงบริการหรือแพลตฟอร์มบางอย่าง ทำให้พวกเขามีค่าในสิทธิของตนเอง
แต่เมื่อพิจารณาแล้ว Bitcoin มีส่วนประกอบ 6 ที่รวมกันเป็นมูลค่าของมันคือ Utility, Decentralization, Distribution, Systems of trust, Scarcity และ Security ซึ่งเดี๋ยวเราจะพูดถึงกันในตอนหลัง
มูลค่าที่แท้จริง ?
คำว่ามูลค่าที่แท้จริง หรือ Intrinsic Value มักจะได้เห็นเมื่อตอนที่เกิดการโต้เถียงกันเกี่ยวกับมูลค่าของ Bitcoin โดยปกติแล้ว มูลค่าที่แท้จริงคือมูลค่าโดยธรรมชาติของสินทรัพย์ เช่น น้ำมมันมีคุณค่าเพราะใช้เป็นเชื้อเพลิง หุ้นมีมูลค่าที่แท้จริงเพราะมันเป็นตัวแทนส่วนหนึ่งของบริษัท ในทางกลับกัน เงินเฟียตไม่มีมูลค่าที่แท้จริง มันเป็นเป็นเพียงกระดาษ มูลค่าของมันมาจากความไว้วางใจ
“แล้วกับคำถามที่ว่า Bitcoin มีมูลค่าที่แท้จริงหรือไม่ ? คำตอบมันก็ขึ้นอยู่กับว่า คุณถามใคร ?”
สิ่งที่ทุกคนเห็นตรงกันคือ Bitcoin มีคุณสมบัติบางอย่างที่ทำให้มันมีค่า คือ
- Utility : Bitcoin มีอรรถประโยชน์ในตัวมัน ช่วยให้สามารถโอนเงินจำนวนมากได้อย่างรวดเร็ว และไม่จำเป็นต้องมีตัวกลาง นอกจากนี้ยังสามารถทำธุรกรรมขนาดเล็กผ่านเครือข่าย Layer-2 ที่เรียกว่า Lightning Network ได้อีกด้วย และข้อได้เปรียบคือ มันสามารถทำได้แบบไร้พรมแดน
- Decentralized : Bitcoin มีการกระจายอำนาจ ซึ่งหมายความว่ามันไม่ได้ถูกควบคุมโดยคน หรือกลุ่มคน หรือหน่วยงานจากส่วนกลาง เช่นธนาคารหรือรัฐบาล แต่อำนาจอยู่ที่ผู้ใช้ Open-source ของ Bitcoin ทุกคนสามารถช่วยกันปรับปรุงได้ การกระจายอำนาจนี้ยังใช้กับนโยบายทางการเงินได้อีกด้วย การสร้าง Bitcoin ขึ้นมาใหม่ในระบบนั้นควบคุมด้วยอัตราที่ถูกกำหนดไว้แล้ว และคาดเดาได้
- Distribution : ในที่นี้ไม่ได้หมายถึงแจกจ่าย Bitcoin ให้กับทุกคน แต่หมายถึง เครือข่ายของ Bitcoin อนุญาตให้ใครก็ได้สามารถมาเข้าร่วมในการตรวจสอบเครือข่ายและธุรกรรมที่เกิดขึ้น ทำให้ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพ ด้วยการที่ทุกคนช่วยกันตรวจสอบ ทำให้ไม่จำเป็นต้องเชื่อใจตัวกลางใดๆ ลดปัญญาการถูกโจมตีทางไซเบอร์ด้วย
มูลค่าของ Bitcoin ในระบบความไว้วางใจ (Systems of Trust)
หนึ่งในคุณสมบัติของ Bitcoin คือ Decentralized ไม่มีหน่วยงานกลางใดๆ มาคอยควบคุม นี้อาจจะดูวุ่นวาย แต่ไม่ต้องห่วง Bitcoin ทำงานบนระบบที่เรียกว่า Proof-of-Work ซึ่งโดยพื้นฐานแล้ว มันจะให้รางวัลกับคนที่ปฏิบัติตามกฏ และลงโทษคนที่ไม่ปฏิบัติตาม
เรื่องของความไว้วางใจมีบทบาทสำคัญในสินทรัพย์มีค่าเกือบทุกชนิด แต่ Bitcoin นั้นต่างออกไป ในระบบเงินเฟียต เราต้องไว้วางใจธนาคารกลางและรัฐบาล แต่กับ Bitcoin นั้น พวกเราไม่จำเป็นต้องเชื่อใจใครทั้งสิน เราแค่เชื่อมั่นใจเทคโนโลยี จนถึงตอนนี้ เทคโนโลยีของ Bitcoin ได้รับการพิสูจน์แล้วว่าเชื่อถือได้ ปลอดภัย และโปร่งใส่เพียงพอให้ทุกคนได้ตรวจสอบ
มูลค่าของ Bitcoin ด้วยปริมาณที่จำกัด (Scarcity)
เช่นเดียวกับทองคำหรือน้ำมัน Bitcoin ในโลกนี้มีจำนวนจำกัดที่ 21,000,000 BTC เท่านั้น และเราคาดว่า Bitcoin เหรียญสุดท้ายจะถูกขุดขึ้นมาประมาณปี 2140 และด้วยความขาดแคลนเป็นส่วนสำคัญของมูลค่า Bitcoin เมื่อในอนาคต Bitcoin ถูกขุดขึ้นมาจนหมด ในทางทฤษฎีแล้ว มันควรจะเข้าสู่ภาวะเงินฝืด เมื่อ Bitcoin สูญหายหรือถูกทำลาย อุปทานก็จะลดลง และราคาก็จะเพิ่มขึ้น
มูลค่าของ Bitcoin ด้วยความปลอดภัย (Security)
เมื่อพูดถึงการปกป้องสินทรัพย์ของเรา Bitcoin มีการรักษาความปลอดภัยที่น่าประทับใจ คุณอาจจะถามว่า “อ้าว แล้วธนาคารไม่ปลอดภัยหรอ” ไม่ใช่ทุกคนจะเข้าถึงบริการธนาคารที่ปลอดภัยได้ และนอกจากนี้ ธนาคารยังสามารถล้มละลายได้ แล้วคุณจะทำอย่างไร ถ้าเงินของคุณ ฝากไว้กับธนาคารที่ล้มละลาย ?
แต่ก็ไม่ได้หมายความว่า Bitcoin จะปลอดภัย 100% มันก็ยังคงมีความเสี่ยงเช่น ถูกโกง หรือทำ Seedphase, Private Key หายไป แต่อย่างไรก็ตาม ถ้าคุณปฏิบัติตามแนวทางที่ดี Bitcoin ของคุณก็จะปลอดภัยยิ่งกว่าเงินที่คุณฝากไว้ในธนาคาร
Bitcoin as a Store of Value
ด้วยคุณสมบัติที่กล่าวไปข้างต้น ทำให้ Bitcoin เหมาะที่จะเป็น Store of Value หรือตัวเก็บมูลค่า เมื่อก่อนนั้นเราอาจจะมองว่า ทองคำ ดอลลาร์ หรือพันธบัตรรัฐบาลเป็น Store of Value ที่ดี แต่ว่าปัจจุบัน Bitcoin กำลังถูกมองว่าเป็น Store of Value ที่น่าสนใจและบางคนก็เรียกว่ามันคือ ทองคำดิจิทัล นั้นก็เพราะ
- Durability : Bitcoin นั้นทนทาน ไม่สามารถทำลายได้เหมือนเงินสด ตราบใดที่มีคอมพิวเตอร์ที่ทำงานบนเครือข่าย Bitcoin ก็ไม่สามารถถูกทำลายได้
- Portability : Bitcoin นั้นพกพาสะดวก ไม่จำเป็นต้องแบกทองไปมา ที่เราต้องการก็เพียงแค่อินเตอร์เน็ต และ Private Key
- Divisibility : 1 Bitcoin สามารถแบ่งออกเป็นหน่วยเล็กๆ ได้ 100,00,000 หน่วยที่เรียกว่า Satoshis ทำให้สามารถทำธุรกรรมได้ทุกขนาด
- Fungibility : ทุก Bitcoin และ Satoshis นั้นเหมือนกัน ทำให้ง่ายต่อการแลกเปลี่ยน
- Scarcity : Bitcoin มีปริมาณจำกัดที่ 21,000,000 BTC ทำให้มันเป็นเหมือนทรัพยากรที่หายาก
- Acceptability : การใช้งาน Bitcoin เพิ่มสูงขึ้นเรื่อยๆ โดยมีธุรกิจหลายแห่งยอมรับมันเป็นหนึ่งในรูปแบบการชำระเงิน
สรุปแล้วทำไม Bitcoin ถึงมีค่า ? น่าเสียดายที่ไม่มีคำตอบแบบตรงไปตรงมา Bitcoin มีลักษณะเฉพาะของทรัพย์สินมีค่า เช่น ทองคำ หรือเงินเฟียต แต่มันไม่เหมือนกับทรัพย์สินแบบดั้งเดิม มันเหมือนกับเงินที่ไม่ได้รับการสนับสนุนจากรัฐบาล และหายาก ถึงแม้ว่ามันจะอยู่บนอินเตอร์เน็ตก็ตาม
ในขณะที่คนไม่คุ้นเคย อาจจะคิดว่า Bitcoin เป็นการหลอกลวงหรือแชร์ลูกโซ่ อยากให้รู้ว่าความจริงนั้นต่างออกไป Bitcoin ดำเนินการบนเครือข่ายที่มีความปลอดภัยสูง และมีคุณค่าที่สำคัญต่อชุมชน นักลงทุน และผู้ค่า จริงๆ แล้ว Bitcoin อาจเป็นโลกของการเงินใบใหม่ก็เป็นไป
