KEY TAKEAWAYS
- การลืมเป็นกลไกการทำงานหนึ่งของมนุษย์ ซึ่งเป็นการจัดลำดับความสำคัญของข้อมูล และลืมข้อมูลที่ไม่จำเป็น
- การทำให้ AI ฉลาดขึ้น ไม่ใช่พยายามสร้างให้ไม่มีความผิดพลาด แต่ต้องสร้างให้คิดและเรียนรู้เหมือนมนุษย์มากที่สุด
มนุษย์เรานำ AI มาใช้ทำนายเหตุการณ์ที่อาจจะเกิดขึ้นในอนาคตมาสักพักแล้ว แต่ไม่ค่อยประสบความสำเร็จนัก คำถามคือแล้วมนุษย์ควรจะแก้ไขปัญหานี้อย่างไร คำตอบก็อาจจะฟังดูแปลกๆ อยู่บ้างเพราะผู้เชี่ยวชาญบอกว่าควรแก้ไขด้วยการ ‘สอนให้ AI รู้จักลืมเสียบ้าง’ กลไกเป็นอย่างไร ทำไม AI ต้องลืม แล้วการลืมมันส่งผลดีต่อการคาดการณ์จริงหรือ ลองมาดูกัน
ก่อนอื่นต้องอธิบายกลไกการทำงานที่แตกต่างกันของสมองมนุษย์และปัญญาประดิษฐ์ (Artificial intelligence หรือ AI) เสียก่อน สำหรับมนุษย์ หากเผชิญหน้ากับสถานการณ์ใหม่ สมองจะหาคำอธิบายขึ้นมาทันที แต่พอได้ข้อมูลเพิ่มเติม สมองก็จะคิดคำอธิบายที่สองขึ้นมาโดยอิงตามข้อมูลที่ได้รับมาเพิ่ม
ส่วน AI มีกลไกการทำงานที่แตกต่างกันเลย ก่อนให้เหตุผลมันจะจัดหมวดหมู่ข้อมูลว่าอะไรคืออะไร มันจะมองว่าโลกมีพื้นที่ที่แน่นอน มีความน่าจะเป็น จากนั้นมันจะแจกแจงและชั่งน้ำหนักความเป็นไปได้ต่างๆ ก่อนที่จะให้คำตอบออกมา
แน่นอนว่ากลไกการทำงานของ AI ถือว่าประสบความสำเร็จหากนำไปใช้กับเรื่องที่ไม่มีความซับซ้อนอย่างการเล่นหมากรุก เกมคอมพิวเตอร์ แต่หากเป็นเรื่องที่ซับซ้อนขึ้นมา AI ก็ไม่สามารถให้คำตอบที่ดีได้
เช่นในปี 2008 Google เคยเปิดตัวโปรแกรมที่เรียกว่า Flu Trend ซึ่งเป็นโปรแกรมเอาไว้คาดการณ์การเกิดไข้หวัดใหญ่ว่าการระบาดครั้งถัดไปจะเกิดเมื่อไหร่ โดยก็อิงมาจากฐานข้อมูลขนาดมหาศาล แต่ผลลัพธ์ก็คือ Flu Trend คาดการณ์การเกิดไข้หวัดหมูที่เกิดในปี 2009 ไม่ได้ Google เองก็ไม่ยอมแพ้ มีการปรับแต่งอัลกอริทึมหลายครั้ง แต่ก็ไม่เวิร์กอยู่ดี จนต้องปิดตัวลงในปี 2015
ในเรื่องการคาดการณ์แบบนี้ สมองมนุษย์จะทำได้ดีกว่า AI เพราะมนุษย์ ‘ลืม’ ในบางครั้ง สมองจะใช้ข้อมูลล่าสุดในการคาดการณ์สิ่งที่จะเกิดขึ้นเร็วๆ นี้แทนที่จะจมอยู่กับข้อมูลทั้งหมด ซึ่งบางข้อมูลก็แทบไม่เกี่ยวข้องเลย นี่คือสิ่งที่เรียกว่า ‘การลืมอย่างชาญฉลาด (intelligent forgetting)’
นักปรัชญาเคิร์ก ไมเคิลเลียน (Kirk Michaelian) บอกว่าระบบความจำที่ดี ควรจะต้องลืมบ้าง เพราะความทรงจำไม่ได้หมายถึงเพียงแค่การหน่วยจัดเก็บข้อมูล แต่มันยังเกี่ยวกับการดึงข้อมูลส่วนกลางมาใช้ด้วย ดังนั้นความทรงจำที่ดีจะต้องจัดลำดับความสำคัญของสิ่งที่ควรจดจำ และเลือกลืมสิ่งที่ไม่สำคัญ
เช่นเดียวกับกลไกการทำงานของ AI เราไม่ควรพยายามสร้างมันให้ไม่มีความผิดพลาด แต่ควรสร้างให้มันเรียนรู้และคิดเหมือนมนุษย์ เรามีงานวิจัยที่บอกว่ายิ่ง AI ทำงานโปร่งใสมากแค่ไหน ก็จะยิ่งคาดการณ์ได้แม่นยำน้อยลง เพราะฉะนั้นคำพูดที่บอกว่า งานซับซ้อนต้องแก้ปัญหาด้วยวิธีซับซ้อนนั้นอาจต้องพักไว้ก่อน
หาก AI สามารถลืมข้อมูลบางส่วนได้ มันจะทำให้การคาดการณ์แม่นยำขึ้น เช่น ทำนายว่าไข้หวัดใหญ่ที่จะพบในสัปดาห์หน้าน่าจะใกล้เคียงกับลักษณะของไข้หวัดใหญ่ที่เพิ่งเกิดขึ้นเมื่อไม่กี่สัปดาห์ที่ผ่านมานี้เอง หากเป็นเช่นนี้ Google Flu Trend จะลดข้อผิดพลาดในการคาดการณ์ลงได้ครึ่งหนึ่งเลยทีเดียว
การลืมอย่างชาญฉลาดนี้ถือเป็นเรื่อง ‘จิตวิทยา AI’ ซึ่งในปัจจุบันมีการยอมรับแล้วว่าจิตวิทยา AI เป็นแนวทางที่จะทำให้ AI สามารถหาคำตอบที่ไม่มีโจทย์ตายตัวได้ ทำให้ AI ที่มนุษย์เราสร้างขึ้นนี้มีความฉลาดมากขึ้น และมีความเป็นมนุษย์มากขึ้นนั่นเอง
Graphic Ideas:
– ผู้ออกแบบปรับโทนของภาพให้มีความสว่าง มีชีวิตชีวา ซึ่งให้ความรู้สึกมีพลังและน่าดึงดูด พร้อมกับเครื่องหมาย Question Mark ที่หุ่นยนต์กำลังมองอยู่เพื่อสื่อให้ถึงความสงสัย ชวนตั้งคำถาม และชวนให้ลืม
